فیس بوک اکنون 20 ساله شده است، اما در این شرکت خبری از مهمانی و شادی نیست!
دقیقا ۲۰ سال پیش در چنین روزی مارک زاکربرگ 19 ساله یک وب سایت راه اندازی کرد که در ابتدا فقط برای دانشجویان دانشگاه هاروارد در دسترس بود و پس از مدت کوتاهی در اختیار دانشجویان سایر کالج‌ها هم قرار گرفت؛ آن زمان این وبسایت با نام thefacebook.com شناخته می‌شد. اما طولی نکشید که در اختیار همه مردم دنیا قرار گرفت و تبدیل به غول بزرگی به نام فیسبوک و بعدها متا شد! در این مینی بلاگ نامبرلند به نقل از تایم به عملکرد این شبکه اجتماعی بین المللی نگاهی انداخته ایم.
فیسبوک چقدر برای مردم دنیا مهم است؟
پس از ۲۰ سال این اپلیکیشن آبی رنگ هنوز پرقدرت ادامه می دهد، اگرچه راه درازی را پیموده است. درباره اهمیت فیسبوک چه می توانیم بگوییم؟ در هفته های اخیر دو خبر مهم درباره فیسبوک تمام سرخط های خبری پر کرده یکی «عذرخواهی مارک زاکربرگ از پدرمادرهایی که فرزندانش را به طور مستقیم یا غیرمستقیم در اثر آسیب های فیسبوک از دست داده‌اند»، و یکی افزایش ۱۹۷ میلیارد دلاری سهام متا (شرکت مادر فیسبوک) در یک روز. کدام خبر می تواند نمادی از اهمیت فیس بوک و مارک زاکربرگ باشد؟
جواب البته هر دو است. مسیر عجیب و بی‌سابقه این غول فناوری که بسیار توانسته جامعه را تغییر دهد، موفقیت مالی و تجاری این شرکت، و در عین حال یک تراژدی با ابعاد تاریخی جهانی هردو نمادی از اهمیت فیسبوک ۲۰ ساله، این اپلیکیشن نامحبوب ولی پرکاربرد است. فیسبوک در عین حال که بیش از ۲ میلیارد کاربر فعال ماهانه دارد اما همچنان یک اپلیکیشن «تنفرآمیز» است.
اگر اینقدر کاربر دارد پس چرا نامحبوب است؟
عدم محبوبیت فیسبوک بین کاربرانش به این دلیل است که فیس بوک و شرکت مادر آن متا واقعاً به جهان آسیب رسانده‌اند. آن‌ها بسیار عجیب و زیاد در طول این ۲۰ سال سودآوری داشته اند اما به چه قیمت؟ به قیمت آسیب رساندن و آزار مردم جوامع کل دنیا. عدم محافظت از داده های کاربران، جاسوسی و حتی فروش داده‌ها و یا انتشار عمدی اطلاعات اشتباه و گمراه کننده نشان می دهد همه چیز برای متا و فیسبوک در پول خلاصه شده است. این شرکت در این هفته از خرید دوباره سهامش به مبلغ 50 میلیارد دلار در کنار درآمدهای هنگفت سه ماهه‌اش خبر داد. خود زاکربرگ که بزرگترین سهامدار متا است، قرار است سالانه حدود 700 میلیون دلار درآمد کسب کند. می‌بینید که اعداد و ارقام مالی جاری در متا تا چه حد غیرعادی است؟!
آیا همه چیز تقصیر زاکربرگ است؟
زاکربرگ در طول این سال‌ها از یک مرد جوان جاه‌طلب و نسبتا شایسته و خوب، به یک مرد خونسرد پول پرست که اخلاقیات را زیر پا می‌گذارد تبدیل شده است. او فقط یک مدیرعامل و سهامدار بزرگ نیست، از آنجا که او کنترل کامل فیسبوک را در تمام این سال‌ها به عهده داشته، مسئولیتی جدی هم به گردنش قرار دارد.
البته اینطور نیست که زاکربرگ بخواهد دنیا را بهم بزند و خراب کند! اما غیرمستقیم اثرات وحشتناکی روی جامعه و دنیا داشته. مثلا در سال ۲۰۱۷ کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل و عفو بین‌الملل گزارش‌هایی ارائه دادند مبنی بر اینکه فیسبوک در گسترش سخنان نفرت‌انگیز که منجر به نسل‌کشی در میانمار شد، نقش داشته است.
رسوایی‌های دیگری هم درباره فیسبوک وجود دارد، مانند سال ۲۰۱۲ که فیسبوک به محققان اجازه داد آزمایش‌های روان‌شناختی گسترده ای روی حدود ۷۰۰ هزار نفر از کاربران خود انجام دهد و به سادگی همه این کاربران را مورد فریب روانی و عاطفی قرار داد.
همچنین موج انتقادات شدیدی به فیسبوک به ویژه از زمان انتخابات 2016 درباره انتشار اطلاعت غلط و دروغ وارد شده است.
اتهامات فیسبوک آنجایی بدتر شد که در سال 2018 فیسبوک اعتراف کرد که برای سلامت روان نوجوانان و مبارزه با خشونت های آنلاین تلاش و هزینه ای نکرده است. هفته گذشته هم جلسه بسیار مهم پدرمادرانی که فرزندانشان از دست داده بودند با مجلس سنا را شاهد بودیم که از زاکربرگ شاکی بودند. در این جلسه همه افراد، از پدر و مادران گرفته تا سناتورها و حتی خود زاکربرگ معتقد بودند او برای امنیت اخلاقی پلتفرمش و محافظت از سلامت روان کودکان و نوجوانان هیج کاری انجام نداده است و دستانش به خون آغشته است.
پس تولدت مبارک نباشد متا! سهامداران ممکن است جشن بگیرند، اما ما مردم ساده لوح نیستیم. تأثیر فیسبوک بر دنیا و زندگی‌های ما خوشحال کننده نیست.
