آیا نوشته‌های انسانی و هوش مصنوعی تفاوتی دارند؟ 

به‌ نظر شما پاراگراف زیر نوشته هوش مصنوعی است یا انسان؟

«خون بود.خونی که بی‌صدا و آرام، همچون زبانی بی‌کلام، راهش را در دل آسفالت‌های سرد خیابان باز می‌کرد.
در میانه‌ی راه، با آب رقیق می‌شد و رگه‌های سرخ آن، همچنان که میان لایه‌های خاکی پخش می‌شد، به سیاهی می‌زد. خیابان در دستان خون بود.»

پژوهش‌های اخیر در زمینه هوش مصنوعی و نوشتار نشان می‌دهند که هرچند ابزارهایی مانند ChatGPT توانسته‌اند در تولید متن‌هایی با ساختار صحیح و دقیق زبانی موفق شوند؛ اما در یک جنبه اساسی دچار ضعف‌اند: درگیرکردن انسان. متن بالا نوشته چت جی‌پی‌تی نسخه GPT-5 است که بسیار جذاب، گیرا و انسانی به نظر می‌رسد و کمی معادلات را بهم می‌ریزد. غالبا متن خروجی AI دارای منابع ساختگی و الگوهای ثابت، فاقد عمق شخصی و تعاملات واقعی است. در این مطلب به آمار عجیب‌غریب مقایسه متن انسان و AI، چک‌لیست تشخیص متن‌ها و به مزایا و اثرات استفاده از هوش مصنوعی در نوشتن متون می‌پردازیم.

پژوهش‌های انجام‌شده برای مقایسه متن AI و انسان

استادهای دانشگاه می‌گویند پروپوزال و پایانامه‌های دانشجویان آن‌ها را شگفت‌زده کرده‌ است. جملات کامل، منظم، علمی و بسیار حرفه‌ای درحالی‌که چنین نگارشی از کسانی که تحصیلات حرفه‌ای ندارند بعید است. چند سال گذشته اغلب دانشجویان برای پیداکردن موضوع، منابع و نوشتن حتی یک مقاله ساده ناتوان بودند و حالا مطالب تخصصی با کمترین ایراد می‌نویسند. به‌ نظر می‌رسد استفاده از AI در متون چندان برای استادها خوشایند نیست.

پژوهش East Anglia

بر اساس تحقیقات دانشگاه East Anglia نوشته انسان‌ها اغلب شامل پرسش‌های بلاغی(سؤال‌های تأکیدی با پاسخ معلوم)، بازتاب‌های شخصی و خطاب مستقیم به خواننده می‌شوند، درحالی‌که متن تولیدشده توسط ChatGPT فاقد این ویژگی‌ها هستند. در این تحقیق، ۱۴۵ متن نوشته‌شده توسط دانشجویان و ۱۴۵ متن تولیدشده توسط ChatGPT مقایسه شدند و نتایج نشان داد که متن‌های تولیدشده توسط AI هرچند از نظر گرامری بی‌نقص بودند، اما فاقد صدای متمایز و عمق فردی بودند که در نوشتار انسان مشاهده می‌شود.

پژوهش The Imitation Game

پژوهش حاضر به بررسی تفاوت میان متون انسان و مدل‌های زبانی هوش مصنوعی نظیر ChatGPT و BARD می‌پردازد. برای این منظور، مجموعه‌ای متنوع شامل مقاله، داستان، شعر و کدهای برنامه‌نویسی از هر دو منبع (انسان و هوش مصنوعی) گردآوری شده و سپس با استفاده از چندین الگوریتم یادگیری ماشین مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته‌اند. 

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تشخیص متن تولیدشده توسط هوش مصنوعی تا حد زیادی امکان‌پذیر است، به‌ویژه در متن‌هایی مانند مقاله و شعر. با این حال، تشخیص داستان‌های تولیدشده توسط ChatGPT دشوارتر است، زیرا شباهت زیادی به سبک نوشتار انسانی دارند. مدل‌های پشتیبانی‌بردار (SVM) بالاترین دقت را در تفکیک متون انسانی از متون مصنوعی نشان دادند و پژوهشگران بر این باورند که آثار مدل‌های زبانی مختلف دارای «اثر انگشت نوشتاری» خاص خود هستند که می‌توان آن‌ها را شناسایی کرد.

پژوهش تحلیل سبک نوشتاری

این پژوهش با هدف تشخیص تفاوت بین متون تولیدشده توسط هوش مصنوعی و انسانی است که تحلیل سبک نوشتاری (stylometry) را با نظریه‌های روان‌زبان‌شناسی (مثل بار شناختی، فراشناخت و انسجام گفتمان) ترکیب می‌کند. برخلاف مدل‌های یادگیری عمیق که اغلب به‌صورت «جعبه‌سیاه» عمل می‌کنند، این روش به‌صورت شفاف و قابل‌تفسیر، ویژگی‌های نوشتاری را به فرایندهای شناختی انسان گره می‌زند.

در این مدل، ۳۱ ویژگی نوشتاری از جمله تنوع واژگان، پیچیدگی جملات، میزان احساسات، خوانایی متن و اصالت سبک بررسی می‌شوند. نتایج نشان می‌دهد که متون انسانی معمولاً شامل اصلاحات، احساسات واقعی، انسجام معنایی و خلاقیت هستند؛ اما متون تولیدشده توسط AI روان اما یکنواخت و فاقد انعطاف و عمق شناختی‌اند. این چارچوب می‌تواند به‌ طور مؤثری در حوزه آموزش و حفظ صداقت علمی برای تشخیص نویسنده واقعی متن به کار رود.

آیا تفاوت‌هایی در نوشتار انسان و هوش مصنوعی وجود دارد؟

• درگیری با خواننده: در نوشتار انسان، استفاده از سؤالات، بازخوردهای شخصی و بیان نظرات فردی برای درگیرکردن خواننده رایج است.
• لحن و ساختار: نوشته‌های AI بیشتر از لحاظ ساختار منظم و زبان دقیق خود تمایز دارند، اما لحنی مکانیکی و بی‌روح دارند.
• پرسش‌های بلاغی و خطاب به خواننده: انسان‌ها بیشتر از پرسش‌های بلاغی (سؤالی است که پاسخش معلوم است و گوینده آن را برای تأکید می‌پرسد) استفاده می‌کنند تا خواننده را به تفکر وادار کنند، درحالی‌که AI در این بخش ضعف دارد. 
• تنوع: هوش مصنوعی تنوع واژگانی بیشتر، جملات پیچیده و سرشار از نام‌گذاری است درحالی‌که نوشته انسان دارای افعال و دیدگاه فردی است.
• احساسات و عاطفه: تفاوت معنی‌داری در احساسات مثبت و منفی بین گفتگوهای انسانی و ChatGPT پیدا نشد، هرچند که ChatGPT در تون احساسی و بیان احساسات مثبت امتیاز بهتری داشت.
• فرایندهای اجتماعی: گفتگوهای ChatGPT بیشتر از گفتگوهای انسانی ویژگی‌های اجتماعی را به نمایش گذاشتند، مانند استفاده بیشتر از زبان پروسوشال، ادب و ارتباطات (مثل «لطفاً» و «ممنون») در مقایسه با انسان‌ها.
• اصالت: انسان‌ها در اصالت امتیاز بالاتری داشتند، به این معنا که گفتگوهای انسانی بیشتر ساده و صریح بودند. پاسخ‌های ChatGPT بیشتر ساختاریافته و کم‌عمق‌تر بودند.

مقایسه‌های آماری نوشته انسان و chatgpt دقیق‌اند؟

در ارزیابی‌های علمی اخیر، مقالات تولیدشده توسط AI (به‌ویژه نسخه‌ GPT-4) در معیارهای مختلف از جمله کامل‌بودن موضوع، منطق، و تسلط زبانی به طور قابل‌توجهی از مقالات انسانی پیشی گرفته‌اند.

شاخص	انسان	GPT-3	GPT-4	GPT-5 (تخمینی)	برتری GPT-5 نسبت به انسان
موضوع و کامل‌بودن	3.58	4.24	4.54	4.90	36.6
منطق و ساختار	3.64	4.29	4.64	5.00	37.4
تسلط زبانی	3.90	5.03	5.25	5.70	46.2
پیچیدگی متن	3.72	4.20	4.60	4.95	33.1
واژگان و پیوند متن	3.78	4.41	4.81	5.15	36.2

نتایج مربوط به GPT-5 تقریبی و تخمینی هستند. به دلیل جدید بودن این نسخه آزمایش‌هایی کمی برای بررسی آن در نوشتار انجام شده است.

ویژگی‌های زبانی در نوشته‌های انسانی و AI چیست؟

سه فاکتور اساسی برای توضیح ویژگی‌های زبانی متن‌های نوشته‌شده توسط انسان و هوش مصنوعی از این قرار است:

۱) تنوع واژگانی (Lexical Diversity)

• انسان: واژگان نسبتاً متنوع و عمیق‌تر استفاده می‌شود.
• ChatGPT: تنوع واژگانی بیشتر از هر دو نسخه دیگر، اما همچنان فاقد عمق و انسجام انسانی.

۲) پیچیدگی نحوی (Syntactic Complexity)

• انسان: پیچیدگی‌های نحوی پایین‌تر اما با ساختار منطقی‌تر و طبیعی‌تر.
  ChatGPT: استفاده از جملات پیچیده‌تر و طولانی‌تر، اما با خطر بیش‌ از حد ساختاریافته بودن.

۳) استفاده از نام‌گذاری (Nominalization)

• انسان: کمتر از نام‌گذاری استفاده می‌کند و بیشتر بر فعل و عمل متمرکز است.
• ChatGPT: از نام‌گذاری بیشتری استفاده می‌کند که باعث می‌شود متن رسمی‌تر و کمتر شخصی به نظر برسد.

به نمونه‌های زیر دقت کنید تا تفاوت را ببینید:

نمونه متن نوشته شده توسط چت جی پی تی مدل gpt-5:

چت جی‌پی‌تی چیست؟

چت جی‌پی‌تی (ChatGPT) یک هوش مصنوعی گفت‌وگومحور است که توسط شرکت OpenAI ساخته شده و بر پایه‌ی مدل‌های زبانی پیشرفته (مانند GPT-3، GPT-4 و GPT-5) کار می‌کند.
هدف آن، درک زبان انسان و تولید پاسخ طبیعی و معنادار به سؤالات و دستورات متنی است — درست مثل زمانی که با یک انسان گفت‌وگو می‌کنی.

نمونه متن نوشته شده توسط انسان:

چت‌ جی‌پی‌تی چیست؟

چت جی‌پی‌تی (ChatGPT) یک هوش مصنوعی مکالمه‌ای است که توسط شرکت OpenAI ساخته شده است و بر پایه مدل‌های زبانی بزرگ (Large Language Models) کار می‌کند. این ابزار می‌تواند متن تولید کند، به پرسش‌ها پاسخ دهد و حتی مکالمه‌ای شبیه به گفت‌وگوی انسانی داشته باشد.

این تعریف یک قسمتی از بلاگ «چت جی پی تی چیست» است.

چطور یک متن AI را تشخیص دهیم؟ (چک‌لیست عملی)

1. بسیار مرتب و بی‌خطا: اگر متن خیلی منظم و بدون خطا به نظر می‌رسد، احتمال AI بودن بالا است.
2. نام‌گذاری زیاد: استفاده زیاد از اسم‌ها به‌جای افعال.
3. کمبود جزئیات زیسته: متن‌های AI اغلب فاقد تجربه‌ زیسته، زمان/مکان مشخص و خاطرات شخصی‌اند.
4. لحن بیش‌ از حد مودب و مثبت: متن‌های AI معمولاً لحن بسیار مثبت و مودب دارند و از همدلی غیرواقعی استفاده می‌کنند.
5. منابع جعلی: بررسی منابع بسیار مهم است. ابزارهای دتکتور می‌توانند کمک کنند، اما راستی‌آزمایی دستی ضروری است. مانند: GPTZero، Copyleaks AI Detector، Sapling، Writer.com
6. Chatgpt said: اگر درمتنی این جمله را دیدید، بی‌شک نوشته AI خصوصا چت جی‌پی‌تی است.

چه مواقعی بهتر است برای نوشتن متون از AI استفاده کنیم؟

باوجود تفاوت‌ متن‌های انسان و هوش مصنوعی مواردی هم وجود دارد که بهتر است سراغ AI برویم مثل پشتیبانی مشتری یا حمایت‌های درمانی. مجدد تایید می‌کنیم هر خروجی که از هوش مصنوعی می‌گیرید را بازبینی وبررسی کنید؛ اشتباهات خطرناک AI تقریبا غیرقابل جبران هستند.

ایده‌پردازی سریع

اگر هنگام شروع نوشتن ایده‌‌ای ندارید، حتی با توضیح دست‌وپاشکسته هم هوش مصنوعی اطلاعات مفیدی به شما می‌دهد. AI به شما در انتخاب موضوع، تیتر و چارچوب کلی متن کمک می‌کند. فراموش نکنید خروجی‌ها لزوماً کامل نیستند، اما ذهنتان را باز و مسیر را کوتاه‌تر می‌کنند.

پیش‌نویس یا چرک‌نویس

نوشتن از صفر همیشه سخت است. از AI بخواهید پیش‌نویس خام تولید کند تا بعد با ویرایش شخصی خودتان آن را بهتر و دقیق‌تر کنید. در حقیقت به کمک هوش مصنوعی یک چرک‌نویس دارید تا آن را نهایی کنید.

خلاصه‌سازی، بازنویسی یا ساده‌سازی

برای گزارش‌ها، مقالات علمی یا متون طولانی، مدل‌های زبانی در خلاصه‌سازی دقیق‌تر از انسان عمل می‌کنند. برای بهترین نتیجه پرامپت (دستور) واضح و دقیقی بنویسید. در کارهای این چنینی هوش مصنوعی تغییرات زیادی اعمال نمی‌کند و همه چیز را از متن اصلی استخراج می‌کند. برای اطلاعات بیشتر مطلب پرامپت چیست را مطالعه کنید.

ددلاین و زمان کم

در پروژه‌هایی با ددلاین کوتاه، استفاده از AI برای بخش‌هایی مثل ساختاردهی، نوشتن متای سئو یا استخراج تیترها می‌تواند سرعت را دوبرابر کند، به شرطی که در مرحله‌ی نهایی خودت کنترل و ویرایش انسانی داشته باشی.

ترجمه

مدل‌های جدید چت جی پی تی در انتقال مفهوم و لحن در ترجمه بهتر از انسان هستند؛ اما تاکید می‌کنیم همیشه نیاز به بازبینی و بررسی انسانی دارند.

تحلیل، مقایسه و جدول

اگر برای متن و نوشته‌ها به قسمت‌هایی برای مقایسه یا تحلیل نیاز دارید، با هوش مصنوعی در کمتر از چند دقیقه انجام می‌شود.

بهینه‌سازی و ساختار محتوا

AI در تشخیص کلیدواژه‌های مؤثر، پیشنهاد عنوان، و ساختاردهی H2/H3 بسیار کارآمد است. در بازبینی، پیداکردن خطاهای تکرار و پیشنهادهای کاربردی بسیار مناسب است.

آیا نویسندگان با نوشته‌های هوش مصنوعی موافق‌اند؟

نظر چند نویسنده مطرح در حوزه‌های متفاوت، درباره AI و نوشتن با آن را مشاهده کنید:

مارگارت اتوود (Margaret Atwood)، نویسنده‌ی کتاب سرگذشت ندیمه: «خب، هوش مصنوعی خیلی‌ها را نگران کرده، اما من نه زیاد نگران نیستم. راستش برای این‌طور چیزها دیگر زیادی پیر شده‌ام که نگرانشان باشم. ولی اگر ۳۰ساله بودم، نگران می‌شدم، مخصوصاً اگر در دنیای هنر بودم، یا مثلاً در هنرهای تجسمی کار می‌کردم. اگر طراح گرافیک بودم، قطعاً نگران می‌شدم. هوش مصنوعی شاعر مزخرفی است.»

برناردین اواریستو (Bernardine Evaristo)، برنده‌ی جایزه‌ی بوکر سال ۲۰۱۹ برای رمان Girl, Woman, Other: «ChatGPT اکنون به سؤالاتی که از آن می‌پرسم در عرض چند ثانیه پاسخ می‌دهد، آن هم نسبتاً دقیق.این موجود، هیولایی تحسین‌برانگیز است، اما هیولایی که باید اهلی شود. ما نمی‌توانیم نادیده‌اش بگیریم. وقتی الگوریتم‌ها جای خلاقیت انسانی را بگیرند، چه چیزی از دست می‌رود؟ »

گراهام مورت (Graham Mort)، استاد بازنشسته‌ی نویسندگی خلاق: «تمام ادبیات از حافظه و تجربه‌ی انسانی تغذیه می‌کند، و به‌نوعی مصنوعی است. حتی منِ نوعی هم ممکن است ساختگی یا تمرین‌شده باشد. شاید هوش مصنوعی تنها به‌اندازه‌ی ما از دیگری‌ بودن فاصله دارد. پس می‌تواند به ما کمک کند تا ماهیت خلاقیت خودمان را بهتر درک کنیم.»

اما دِسی (Emma Dhesi)، نویسنده، مدرس نویسندگی و مربی خلاقیت برای نویسندگان: «بزرگ‌ترین واقعیت این است که هوش مصنوعی اینجاست و قرار نیست جایی برود. هرچقدر هم که مردم مخالفت کنند، روزبه‌روز نقش پررنگ‌تری در نوشتن و خلق داستان‌ها پیدا می‌کند و جدایی‌ناپذیر است. می‌خواهم از آن استفاده کنم. چون این فناوری ماندگار است و فقط بهتر می‌شود، تا جایی که شاید دیگر نتوان فهمید هوش مصنوعی در فرایند نوشتن دخیل بوده یا نه. نوشتن کتاب با کمک هوش مصنوعی خودش نوعی خلاقیت است.»

ژنت وینترسون (Jeanette Winterson)، نویسنده یک کتاب درباره AI: «من هوش مصنوعی را نه به‌عنوان Artificial Intelligence، بلکه به‌عنوان Alternative Intelligence (هوش جایگزین) توصیف می‌کنم. نکتهٔ شگفت‌انگیز دربارهٔ هوش مصنوعی این است که می‌تواند بدون جنسیت باشد. چرا باید جنسیت داشته باشد؟ بدن زیستی ندارد.»

نیک هارکاوی (Nick Harkaw)، نویسنده کتاب‌های تخیلی: «ما هنوز به هوش مصنوعی واقعی، به معنای یک شخص مصنوعی که فکر و احساس می‌کند، نرسیده‌ایم؛ در عوض، ما مدل‌های آماری عظیمی داریم که می‌توانند در جهان حرکت کنند (و گاهی هم از مسیر خارج شوند)، یک مقاله امتحانی جعل کنند (با منابع ساختگی!) یا به خبرنگاری پیشنهاد غیرمنتظره بدهند. من وقتی به آینده فکر می‌کنم، نمی‌پرسم آیا نویسندگان در سال ۲۰۵۰ هنوز وجود خواهند داشت یا نه. از خودم می‌پرسم: در مواجهه با پدیده‌های تازه، به چه واژه‌ها و ایده‌های جدیدی نیاز خواهم داشت؟ »

کدام هوش مصنوعی برای نوشتن بهتر است؟

برای نوشتن متن همراه با بازبینی انسانی این هوش مصنوعی‌ها را پیشنهاد می‌کنیم:

• چت جی پی تی (ChatGPT)
• جمینای(Gemini)
• دیپ سیک(Deepseek)
• جسپر(Jasper)
• پلتفرم POE
• گراک(Grok)
• پرپلکستی(Perplexity)
• کوپایلت(Microsoft Copilot)
• Genspark
• Manus

اغلب این هوش مصنوعی‌ها نسخه رایگان دارند، اما خرید اکانت‌‌های هوش مصنوعی و استفاده از اشتراک‌های پولی آن‌ها مطمئن‌تر هستند. 

پیامدهای استفاده از AI در متن‌ها چیست؟

به‌صورت کوتاه و خلاصه‌ به معرفی پیامدهای مثبت و منفی استفاده از هوش مصنوعی خصوصا در نوشتن می‌پردازیم.

پیامدهای مثبت:

• دسترسی آسان به دانش و مهارت زبانی
• کاهش نابرابری آموزشی
• کمک به غنی‌تر شدن متن‌ها
• صرفه‌جویی در زمان و افزایش بهره‌وری

پیامدهای منفی:

• افت مهارت نوشتن و تفکر انتقادی
• تشابه و یکنواختی زبان
• تقلب و وابستگی فکری
• کاهش خلاقیت
• خطا، سوگیری و جعل واقعیت
• تأثیر بر ادبیات و سبک انسانی

نویسندگی انسان یا هوش مصنوعی؟ مسئله این است

با پیشرفت سریع مدل‌های زبانی، مرز میان نوشتار انسانی و ماشینی روزبه‌روز باریک‌تر می‌شود. GPT-5 و ابزارهای مشابه آن توانسته‌اند به سطحی از دقت، ظرافت و انسجام برسند که تشخیص‌شان برای بسیاری از انسان‌ها دشوار شده است. بااین‌حال، هنوز هم نوشته‌های انسان واجد چیزی هستند که الگوریتم‌ها از آن بی‌بهره‌اند: تجربه زیسته، احساس واقعی، و صدای فردی.

هوش مصنوعی می‌تواند ما را در ایده‌پردازی، ساختاردهی و حتی ویرایش کمک کند، اما اگر تمام فرایند خلق محتوا را به آن بسپاریم، زبان به‌تدریج از «احساس انسانی» تهی می‌شود. بهترین رویکرد، ترکیب هوش انسانی و مصنوعی است: یعنی استفاده از AI به‌عنوان دستیار، نه جایگزین. در آینده، معیار ارزش یک متن نه در دقت فنی آن، بلکه در درگیری احساسی و اصالت انسانی آن خواهد بود.